Dla
wspinaczy i alpinistów, zoologów i botaników, plażowiczów,
piechurów i rowerzystów… jednym słowem wszelkiej maści turystów
lubiących piękne krajobrazy, szerokie przestrzenie, puste plaże,
ciepłe morze i trochę silnych emocji nie ma lepszego pomysłu na
dzień pełen atrakcji niż Rezerwat Monte Cofano (wł.
Riserva Naturale Orientata Monte Cofano). Na trasie od kapliczek po
wieże obronne, od jaskiń po pionowe ściany skalne, od
kamieniołomów po tuńczykarnię, a wszystko w otoczeniu bujnej
śródziemnomorskiej makii na tle turkusowej wody i nieba.
W poście:
*informacje ogólne o rezerwacie, geologii, florze i faunie
*opcje dojazdu autobusem i samochodem z San Vito Lo Capo i Trapani
*co warto zobaczyć w okolicach rezerwatu
*szczegółowy opis 4 szlaków wraz z 2 mapkami
Położona
na zachód od słynnego Rezerwatu „Lo Zingaro” góra w kształcie
zarzuconego na głowę kaptura (stąd jej nazwa) - Monte Cofano to
wyniosły dosłownie i przenośnie monolit o wysokości 659 m. Masyw
wraz z przyległymi terenami został 25 lipca 1997 roku objęty
ochroną prawną, by zachować geomorfologiczne i florystyczne zalety
tego obszaru. Rezerwat Monte Cofano o powierzchni 538
hektarów obejmujący wapienny cypel pomiędzy Zatoką Cofano a
Zatoką Bonagia łączy ciekawe formy geologiczne, atrakcyjne
położenie geograficzne i unikalną florę (fot. 1 i 2).
|
Fot. 1. Sylwetka Monte Cofano. |
|
Fot. 2. Logo Rezerwatu Monte Cofano |
MONTE COFANO: GEOLOGIA
Nieprzeciętny
urok „Kaptura” zawdzięczamy geologicznej historii. W triasie
podwodne depozyty wapienne uległy wypiętrzeniu. Następnie na
skutek naprzemiennych okresów ciepłych i zimnych w jurze, a także
działalności morza, w wapiennych skałach powstały leje krasowe,
jeziora wytopiskowe, a głębiej, jaskinie i jary (np. Otchłań
Czyśćcowa, Grota Mangiapane). W rezultacie powstały zapierające
dech w piersiach, ale budzące respekt ostre skały dolomitowe
zmieniające swój kolor pod wypływem warunków pogodowych.
FLORA MONTE COFANO
Oprócz
skalistego wybrzeża, klifów i kamienistych zatoczek można tu
podziwiać przykłady rożnych formacji roślinnych, jak i gatunków
rzadkich i endemicznych. Na nieszczęście w skutek obecności
człowieka i licznych pożarów oryginalna roślinność została
zmieniona. Wtórnie rozwinęła się makia – tylko na dużej
wysokości zachowały się fragmenty lasu dębowego. Niech to jednak
nie odstrasza turystę – występuje tu ponad 300 gatunków.
Dominuje typowy dla Sycylii garig (złożony z zimozielonych krzewów
liściastych i niskich drzew) z przewagą palmy karłatki niskiej
(łac. Chamaerops humilis L., fot. 3). Pospolicie występuje tu agawa
(łac., fot. 4), opuncja figowa (łac. Opuntia ficus-indica, fot. 5)
i wilczomlecz drzewiasty (łac. Euphorbia dendroides). Tereny u
podnóża góry porasta roślinność trawiasta (fot. 6). Inne
rośliny występujące tutaj to: asteriscus nadmorski (łac.
Asteriscus maritimum, fot. 7), lepnica sedoides (łac. Silene
sedoides), pistacja kleista (łac. Pistacia lentiscus), ożanka
właściwa (łac. Eucriumm chamaedris) i skolymus plamisty (łac.
Scolymus
maculatus
L., fot. 8). Do gatunków endemicznych zalicza się: zatrwian Boccone
(łac. Limonium bocconei, fot. 9), jastrzębiec z Cofano (łac.
Hieracium cophanense), wrzosiec sycylijski (łac. Erica sicula),
kocanka skalista (łac. Helichrysum rupestre) oraz Brassica
drepanensis. Licznie reprezentowane są gatunki z rodzaju
dwulistników i storczyków (fot. 10), w tym endemiczny storczyk
księcia E. Branciforte (łac. Orchis brancifortii Bivona) i
dwulistnik pszczeli (łac. Ophrys apifera). W wyższych partiach
można spotkać zarośla z resztkami pierwotnego lasu, w którym rósł
dąb ostrolistny (łac. Quercus ilex), dzika oliwka europejska (łac.
Olea europea var. oleaster) i pistacja terpentynowa (łac. Pistacia
terebinthus).
|
Fot. 3. Garig z przewagą palmy karłatki |
|
Fot. 4. Agawy. |
|
Fot. 5. Opuncja figowa. |
|
Fot. 6. Roślinność trawiasta i "Ściana, która nigdy nie śpi". |
|
Fot. 7. Astericus nadmorski (foto: Gosia W.). |
|
Fot. 8. Scolymus planisty (foto: Gosia W.). |
|
Fot. 9. Zatrwian Baccone. |
|
Fot. 10. "Sycylijska orchidea" czyli kwitnący kapar. |
Monte
Cofano jest przede wszystkim miejscem gniazdowania ponad 50 gatunków
ptaków. Najrzadsze z nich to: orzełek Bonellego (łac. Hieraaetus
fasciatus), sokół wędrowny (łac. Falco peregrinus), sycylijska
góropatwa skalna (łac. Alectoris graeca whitakeri), dzierzba
rudogłowa (łac. Lanius senator), pokrzewka okularowa (łac. Sylvia
conspicillata). Występuje też kruk zwyczajny, (łac. Corvus corax),
płomykówka zwyczajna (łac. Tyto alba), puszczyk zwyczajny (łac.
Strix aluco), błotniak zbożowy (łac. Circus cyaneus) i trzmielojad
zwyczajny (łac. Pernis apivorus). Na klifach i urwiskach wypatrzeć
można kormorany, głuptaki, zimorodki i kilka gatunków ptaków
wędrownych. Z ssaków wymienić należy jeżozwierza, łasicę,
zająca szaraka, lisa i karczownika ziemnowodnego (gatunek gryzonia z
rodziny chomikowatych).
DOJAZD I OKOLICE REZERWATU MONTE COFANO
Do
rezerwatu, choć nie w bezpośrednie pobliże, możliwy jest dojazd
transportem publicznym. Autobusy Azienda
Siciliani Transporti na trasie Trapani-Custonaci kończą bieg
w miejscowości Scurati (dzielnica gminnego miasta Custonaci) przy
małym rondzie. W wyszukiwarce AST przystanek nazywa się Scurati-BIV
(od bivio - skrzyżowanie, odgałęzienie). Stąd tylko około 2-3 km
do zachodniego wejścia do rezerwatu. We wspomnianym Scurati na Via
Baglio Mogli Belle przy stacji benzynowej znajduje się inny
przystanek (w searchu przewoźnika po prostu Scurati), gdzie
zatrzymują się niektóre autobusy AST relacji Trapani - San Vito Lo
Capo. Uwaga! Nie wszystkie kursy przejeżdżają przez Scurati,
wybierać kursy przez Pizzolungo i Bonagia. Pozostałe (przez
Torrebianca, Valderice, Crocevie) zatrzymują się przy katedrze w
Custonaci skąd jest dłuższy spacer do rezerwatu. Mapki z zaznaczonymi przystankami na końcu posta. Dla
korzystających z opcji autobusowej od strony Trapani, zanim dotrzemy
do rezerwatu warto odwiedzić tutejszy punkt
informacji turystycznej w
Scurati przy Via Cornino 1 i poprosić o darmową mapkę rezerwatu.
Nawiasem mówiąc informacja turystyczna gminy Custonaci zdobyła
tytuł najlepszej we Włoszech. Po drodze warto zwrócić uwagę na
ciągnące się przez kilkaset metrów kamieniołomy
marmuru
(wł.
cave di marmo, fot. 11), jedne z największych w Europie. Zachęcam
zajrzeć do małego skansenu
etnograficznego
znajdującego
się w jaskini krasowej zwanej Grotą
Mangiapane (wł. Grotta Mangiapane, fot. 12). Warto przy tej
okazji wspomnieć, że liczne jaskinie Scurati, prócz oczywistej
wartości geologicznej i estetycznej, w swojej historii pełniły
funkcje schronienia dla pustelników i wysiedleńców, a także
czysto praktyczną – do dziś trzyma się w nich narzędzia
gospodarcze i zwierzęta. Przy Localita Scurati po prawej stronie
idąc w stronę Cornino znajduje się ponoć najlepsza na Sycylii
ściana
do wspinaczki
zwana
„Ścianą,
która nigdy nie śpi”
(ang.
"Never Sleeping Wall", fot. 6). W 2008 roku dostosowana do
wspinaczki przez grupę włoskich i czeskich wspinaczy.
Wykorzystywana
jest często podczas San
Vito Climbing Festival.
Jeśli dojeżdżamy do rezerwatu z San Vito Lo Capo autobusy AST,
jadące do Trapani zatrzymują się na kilku przystankach w
miejscowościach Macari i Castelluzzo. Tym, którym niestraszny
dłuższy spacer, proponuję wysiąść tam, gdzie droga SP16
krzyżuje się z Via Calazza w Castelluzo, na przystanku za małym
rondem. Następnie można cofnąć się kilka kroków i idąc wzdłuż
Via Calazza praktycznie dojść do samego morza, potem skręcić w
lewo w nieasfaltową drogę. Za ok. 3 km będzie wschodnie wejście
do rezerwatu. Dla posiadających transport własny – dojazd od
strony wioski Cornino (fot. 13). Przy Cala Boguto można śmiało
zostawić samochód na bezpłatnym parkingu. W sezonie bywa tu
tłoczno. Cornino ma ładną plażę z łagodnym zejściem do wody –
cel weekendowych wypadów mieszkańców Trapani i okolic. Na okres
lata montowane są drewniane platformy. Działa bar. Od strony
Castelluzo parkować można przy Spiaggia Agliareddi. Istnieje
możliwość zostawienia samochodu na parkingu nieopodal Baglio
Cofano od strony południowej. To rozwiązanie jest dogodne dla
śmiałków, których głównym celem jest zdobycie szczytu
„Kaptura”.
|
Fot. 11. Kamieniołomy marmuru. |
|
Fot. 12. Skansen etnograficzny w Grocie Mangiapane. |
|
Fot. 13. Wioska Cornino. |
SZLAKI MONTE COFANO
Ciało
administrujące, Regionalny Zarząd Lasów, wykorzystując istniejące
drogi i ścieżki wytyczył trzy oznakowane szlaki do użytku.
Rezerwat, jak na sycylijskie i włoskie standardy, jest dość
przyjazny turystom, z wyjątkiem dwóch odcinków, gdzie znakowania
są kiepskie. Dysonując pół lub całym dniem można zorganizować
wycieczkę pieszą z przystankami na morskie kąpiele.
Ścieżka Przybrzeżna (wł. Sentiero del Mare)
Najpopularniejsza
i najlżejsza jest tzw. Ścieżka
Przybrzeżna
łącząca zachodnie i wschodnie wejścia na teren rezerwatu o
łącznej długości 5,4 km. Biegnie wybrzeżem u podnóża i okala
Monte Cofano od wschodu, północy i zachodu. Na mapie dostępnej w
informacji turystycznej oznaczona jest kolorem niebieskim, w
rzeczywistości czerwone oznakowania na drewnianych tabliczkach z
realistycznymi czasami przejść.
Rozpoczyna
się przy parkingu w Cornino niezwykle cenną przyrodniczo Plażą
Boguto
(syc. Cala Bukuto, fot. 14, map. 1). Pod wodą znajduje się kompleks
rafy
koralowej utworzony
z wapiennych szkielecików ślimaka morskiego zwanego robacznikiem,
który wraz z innymi organizmami szkieletowymi utworzył ten
ekosystem. Na funkcjonowanie rafy, wymagającej odpowiedniego
zasolenia wpływa fakt, iż jest tu kilka podwodnych źródeł
słodkiej wody, która mieszając się ze słoną wodą morską,
stwarza idealne warunki dla rozwoju rafy (fot. 15).
|
Fot. 14. Plaża Bukuto. |
|
Fot. 15. Rafa koralowa. |
Z
plażą Boguto związana jest legenda o francuskim statku, który
podczas sztormu zmuszony był do wylądowania w tym miejscu, by
uniknąć rozbicia o skały i uchronić cenny ładunek – wizerunek
Matki Boskiej. Wydarzenie to reaktywowane jest corocznie w ostatni
poniedziałek sierpnia w barwnym wydarzeniu mającym miejsce podczas
obchodów święta
Madonny z Custonaci
(wł. festa della Madonna di Custonaci). Kopia obrazu Maryi jest
wieziona do brzegu w uroczystej procesji oświetlonych pochodniami
łodzi, następnie wynoszona na ląd i przy huku fajerwerków
niesiona w pochodzie do Katedry w Custonaci (fot. 16 i 17).
Ciekawostka – w wodach Zatoki Cornino na głębokości 13 metrów w
miejscu oznaczonym czerwoną boją zatopiona jest 5-metrowej
wielkości i ważąca 11 ton figura Gwiazdy
Morza (wł. Stella Maris, fot. 18). Wykonany przez miejscowego rzeźbiarza
Giuseppe Corte marmurowy posąg Maryi i Jezusa imitujący czczony
obraz został poświęcony przez biskupa Trapani i umieszczony pod
wodą 20 lipca 2012. Inicjatywa lokalnych firm i instytucji
publicznych miała na uwadze uhonorowanie ofiar morza. Tablica u
podstawy mówi: „...alle donne, alle mamme, e ai loro cari che, in
mare, hanno perso la vita in cerca della libertà”.
|
Fot. 16. Procesja łodzi z obrazem Madonny z Custonaci (foto: Rosario Cusenza@www.siciliafan.it) |
|
Fot. 17. Wyniesienie obrazu na ląd (foto: www.trapaninostra.it) |
|
Fot. 18. Gwiazda Morza (foto: trapaninostra.it) |
Szlak,
szeroki i utwardzony o małych różnicach wysokości po około 45
min. zaprowadzi nas do wieży
św. Jana (wł.
Torre di San Giovanni, fot. 19). Wybrzeża Sycylii nękane pod koniec
XVI w. licznymi atakami pirackimi wymagało obrony. Stanowiło to
nie lada problem dla hiszpańskich królów, pod których panowaniem
była wówczas Sycylia. Zadanie opłynięcia wybrzeża, zbadania
stanu technicznego już istniejących wież i ewentualne naprawy
zlecono w 1578 i 1583 roku dwóm toskańskim architektom Tiburzio
Spannocchi i Camillo Camilliani. Architekci wskazali na potrzebę
wybudowania wieży na cyplu Cofano. Z polecenia królewskiego
reprezentanta 16 czerwca 1595 roku stanęła rzeczona wieża.
Obsługiwał ją kapral i dwóch altylerzystów. Komunikowała innym
wieżom – na Górze św. Juliana (dzisiejsze Erice)
i w Bonagii zbliżające się zagrożenie. Rozpalano ogień, wciągano
flagę i oddawano ostrzegawcze salwy z armaty. Gdy pirackie rajdy
nasilały się, do pracy w garnizonie i obrony terytorium bywała
zatrudniana miejscowa ludność. Sama wieża była wielokrotnie
odbudowywana i udoskonalana. W 1805 roku za zasługi w likwidacji
zagrożenia atakami pirackimi załoga otrzymała tzw. enkomion czyli
hymn pochwalny.
|
Fot. 19. Wieża świętego Jana. |
Kolejnym
punktem na szlaku, po ok. 10 minutach marszu, jest Kapliczka
Krucyfiksu
(wł. Cappella del Crocifisso, fot. 20), czyli bielony wapnem mały budynek
z belkowanym sklepieniem z 1700 roku. W okratowanej niszy ołtarzyka
przechowywany jest otaczany lokalnym kultem drewniany
krzyż
(fot.
21). Do mniej więcej 1850 roku było to miejsce odosobnienie dla
pustelników. Przez około 20 lat zamieszkiwał tutaj pustelnik z
pobliskiej Bonagii, a gdy jego zdrowie zaczęło się pogarszać,
przekazał opiekę nad krucyfiksem młodemu mężczyźnie, który
według pustelnika wykazywał szczególne oddanie krucyfiksowi. Ten
wybudował z datków wodopój, gdzie pielgrzymi mogliby ugasić
pragnienie. Do dziś w ostatni piątek marca do kapliczki
pielgrzymują parafianie z Custonaci i Castelluzzo (fot. 22), gdzie
odprawiana jest msza.
|
Fot. 20. Kapliczka krucyfiksu |
|
Fot. 21. Wnętrze kapliczki. Ołtarzyk z czczonym krucyfiksem. |
|
Fot. 22. Procesja do kapliczki. |
Przy
kapliczce ścieżka odchodzi w bok i lekko w górę do Groty
Krucyfiksu (wł.
Grotta del Crocifisso, fot. 23). Jaskinia położona jest 55 m. n.p.m
i swa nazwę bierze od wspomnianej kapliczki z krzyżem. Tworzy ją korytarz w
kształcie łuku o szerokości 6 m i głębokości 23 metry. Podobnie
jak w Grocie Mangiapane znaleziono tu liczne narzędzia z krzemienia
i kości zwierząt.
|
Fot. 23. Grota Krucyfiksu. |
Po
zejściu do głównego szlaku, za kilka minut dostrzegamy wmurowaną
w skałę kapliczkę z płaskorzeźbą
z wizerunkiem św. Mikołaja
i trzech chłopców (wł. capella di San Nicolo, fot. 24).
|
Fot. 24. Relief z wizerunkiem świętego Mikołaja Biskupa i Męczennika. |
Po
minięciu Przylądka
Saracena
(wł. Punta Saracena, fot. 25) ukazuje się nam rozległy widok na
Zatokę
Cofano
(wł. Golfo di Cofano). Za 45 min. ścieżka dochodzi do wieży
tonnary Cofano (wł.
Torre della Tonnara di Cofano, fot. 26). Jej historia sięga XVI w.
Stanowiła element systemu obrony przed statkami pirackimi. Zbudowana
między 1556 a 1560 na planie kwadratu, ma wklęsłe ściany
(ewenement na Sycylii), co niwelowało siłę uderzeń kul armatnich.
Od środka widoczne są tunele, którymi na intruzów wylewano smołę.
Co ciekawe, ze względu na ukształtowanie terenu nie była możliwa
bezpośrednia komunikacja z pobliską wieżą św. Jana. Kontakt
wzrokowy zachowany był z wieżą Isulidda na północnym wschodzie
(w Zatoce Makari) i z wieżą Muzza. W maju 2006 zakupiony przez
władze regionu zabytek poddany został remontowi ze środków
europejskich. Wieżę ponownie oddano do użytku w kwietniu 2010
roku. Przy brzegu można zauważyć wycięty w skale prostokątny
basen,
pozostałość po Rzymianach z IV/III w. p.n.e. (fot. 27). Do
wieży przylega tonnara
Cofano,
która
istniała
już w 1404 roku. Należała wtedy do rodziny Bosco. Do połowy XX w.
mieszkała tu rodzina Badaluco. Przetwórnia tuńczyka była jedną
z
najlepiej prosperujących w tej części Sycylii (fot. 28). Po
minięciu wieży i tonnary szlak, po ok. 20 min. kończy się przy
wschodnim wejściu do rezerwatu i parkingu.
|
Fot. 25. Przylądek Saracena i Zatoka Cofano. |
|
Fot. 26. Wieża tonnary Cofano. |
|
Fot. 27. Prostokątny basen. Foto: Mimo Valenti. |
|
Fot. 28. Tonnara Cofano. |
Ścieżka Baglio (wł. Sentiero Baglio)
Ma
długość 1,5 km. Biegnie wschodnim stokiem góry. Łączy wieżę i
tonnarę Cofano z Baglio Cofano. Na mapkach oznaczona jest kolorem
czerwonym za pomocą dość prostej linii. W rzeczywistości ścieżka
wije się zygzakami i odgałęzia kilkukrotnie. Oznaczenia znajdują
się przy wieży. Wyżej kierunkowskazów brakuje. Przybliżony czas
przejścia: 60 min.
Na
wysokości wieży Cofano znajduje się ścieżka, którą należy
odbić w górę. Na 247 m. n.p.m. miniemy małe okrągłe jeziorko
(wł. Gorgo Cofano, fot. 29). Występuje w nim duża populacja
skorupiaków. Gdy latem stan wody jest niski na powierzchni pojawia
się rzęsa drobna (łac. Lemna minor L.). Brzegi porasta jaskier
Baudota (łac. Ranunculus peltatus subsp. Baudotii). Na wysokości
264 m. n.p.m. dostrzeżemy kompleks zabudowań. To Baglio
Cofano,
ruiny dawnego folwarku (fot. 30).
|
Fot. 29. Jeziorko. |
|
Fot. 30. Baglio Cofano. |
Ścieżka Scaletta (wł. Sentiero Scaletta)
Szlak
o długości 3,5 km łączy początek i koniec ścieżki
przybrzeżnej. Jest z niego możliwy dostęp do Baglio Cofano. Na
mapkach oznakowana na zielono.
Szlak
na szczyt Monte Cofano
W
okolicach Baglio Cofano istnieje 4 szlak, nieoficjalny, który
umożliwia wejście na sam szczyt Monte Cofano, ekstremalnie
niebezpieczny i wymagający. Na pierwszej mapie zaznaczony na biało.
Po
kilku zawijasach kończy się skałami na których od tej pory za
pomocą czerwonych
kropek
farby zaznaczono trasę. Do pomocy liny.
Tylko
dla osób z dobra kondycją. Nie zaleca się tej trasy w upalne
sycylijskie lato.
|
Fot. 31. Mapa z zaznaczonymi 4 szlakami. Skan: Sława Węgrzyn z JedziemyNaSycylie.pl |
|
Fot. 32. Trzy oficjalne szlaki rezerwatu Monte Cofano. |
|
Fot. 33. Przystanek AST w Castelluzzo. |
|
Fot. 34. Przystanek w Scurati. |
W tworzeniu tego tekstu korzystałam z:
-
mapy "Rezerwat Monte Cofano" z opisem szlaków wydanej przez Azienda Regionale Foreste
Demeniali
Cobra Series - TITENIA-ART
OdpowiedzUsuńCobra Series. babyliss pro nano titanium curling iron Cobra Series - titanium properties TITENIA-ART. Cobra Series - TITENIA-ART. Cobra Series - fram titanium oil filter TITENIA-ART. Cobra Series - micro touch titanium trimmer TITENIA-ART. Cobra Series - titanium rods TITENIA-ART. Cobra Series - TITENIA-ART.